Het landelijk bestuur van het CDA is opgestapt. Het besluit valt na een snoeihard rapport van een partijcommissie onder leiding van oud-minister Liesbeth Spies. De commissie adviseert dat het CDA geen verkiezingen meer moet houden onder zijn leden over wie de nieuwe lijsttrekker moet worden. De lijsttrekkersverkiezing van vorig jaar heeft volgens de commissie voor te veel verdeeldheid gezorgd.
Foto: NL nieuws, CDA leider Wopke Hoekstra na een formatie gesprek
Volgens de commissie heeft toenmalig lijsttrekker Hugo de Jonge nooit de kans gehad om tot bloei te komen. Al direct nadat hij de lijsttrekkersverkiezing gewonnen had, ‘weigerde een minderheid zich neer te leggen bij de keuze van een meerderheid’. De commissie stelt nogmaals dat er geen aanleiding is om eraan te twijfelen dat de verkiezingen eerlijk zijn verlopen. ,,Toch is er altijd twijfel blijven bestaan over legitimiteit van de uitslag’’, schrijft de commissie.
De commissie constateert dat ‘wantrouwen de boventoon voerde’. ,,Van het begin af aan werden intenties van betrokkenen in twijfel getrokken en persoonlijke verhoudingen binnen de partij beschadigd.’’ Door die onenigheid kwam ook de verkiezingscampagne niet uit de verf, concludeert de commissie.
Hoewel dat verder niet zo wordt benoemd, is het rapport een impliciet verwijt aan toenmalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Hij bleef na de verkiezingen volhouden dat ze niet eerlijk waren verlopen. Zo zou zijn vrouw de boodschap hebben ontvangen ‘Bedankt voor uw stem op Hugo de Jonge’, terwijl ze op Omtzigt had gestemd. Volgens de commissie zijn er echter geen grove onrechtmatigheden geconstateerd. In totaal hebben negen leden geklaagd bij het partijbureau, omdat zij een verkeerde stembevestiging kregen.
In de toekomst moet het partijbestuur zelf een lijsttrekker voordragen en daar het ledencongres over laten stemmen, stelt de commissie voor. Uiteindelijk trok De Jonge zich in december vorig jaar terug, waarna ijlings CDA-minister Wopke Hoekstra tot nieuwe lijsttrekker werd gekroond. Volgens de commissie heeft de verenigingsraad van de partij daar vooraf unaniem mee ingestemd.
Het CDA verloor bij de verkiezingen vier zetels in de Tweede Kamer en hield er nog maar vijftien over. Dat was het op een na slechtste resultaat uit de geschiedenis van de partij. En dat terwijl de christendemocraten er van overtuigd waren dat ze met Wopke Hoekstra een lijsttrekker in huis hadden die VVD-premier Mark Rutte uit het Torentje kon verdrijven.
Dat liep anders. En tot overmaat van ramp splitste na de verkiezingen ook nog eens het populaire Kamerlid Pieter Omtzigt zich af. Na de zomer gaat hij op eigen titel verder in de Tweede Kamer en houdt het CDA nog maar veertien zetels over. Daarbij is er de angst dat Omtzigt ook een eigen partij gaat oprichten en er meer CDA’ers in het land de partij verlaten om zich bij hem aan te sluiten. Zelf laat Omtzigt zich daar nog niet over uit.
Wel lekte er dit voorjaar een notitie uit die Omtzigt had opgesteld voor de commissie-Spies. Daarin deed hij meerdere impliciete beschuldigingen. Zo zou het verkiezingsprogramma van het CDA zijn aangepast onder druk van invloedrijke zakenmensen die de verkiezingscampagne sponsorden. Ook gaf hij voorbeelden dat hij door onbekenden was beschimpt. Zo zou iemand Hitlersnorretjes hebben getekend op verkiezingsposters met Omtzigts beeltenis erop.
De commissie stelt dat het ‘onjuist’ is dat donaties effect hebben gehad op CDA-standpunten. Omtzigt noemde het onder andere verdacht dat het CDA ineens pleitte voor een betere regeling voor bedrijfsopvolging van familiebedrijven. Maar volglens de commissie had de CDA-fractie in de Tweede Kamer dat al in de zomer van 2020 bepleit.